Fatmira Nikolli – Shqipja është një ndër gjuhët e mëdha në familjen e gjuhëve indoevropiane, por më pak e studiuara. Qëllimi i këtij takimi ishte rritja e ndërgjegjësimit mbi rëndësinë e gjuhës, përballë presioneve të kohës. Pas viteve ‘90, presioni ndaj gjuhës është ndjerë jo vetëm në praktikën e ligjërimit, si në të folur edhe në të shkruar, por me një rënie të theksuar të kujdesit ndaj saj”. Kështu e nisi prezantimin e saj në ‘festën’ e gjuhës, drejtuesja e Qendrës së Librit. Në Ditën Ndërkombëtare të Gjuhës Amtare Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit organizoi në hapësirën e Muzeut Historik Kombëtar, simpoziumin me titull “Lëvizjet për gjuhë”, ku referuan profesorët Dhurata Shehri, Anila Mullai, Anila Çepani, Diana Kastrati, Genciana Abazi e Mimoza Ahmeti.
Në fjalën e hapjes së simpoziumit, drejtoresha e QKLL-së tha se 21 shkurti është Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare në të gjitha vendet e botës. Ajo kujtoi se UNESCO e caktoi si të tillë duke qenë se gjuha përbën një nga elementet me identitare për kombet dhe trashëgiminë kulturore të kombeve. “Është gjuha, pjesa më e qenësishme e një kombi. Ndaj në ditë si kjo, do donim të kishim më shumë përfshirje nga gjuhëtarët. Ia vumë temën takimit të sotëm ‘Lëvizjet në gjuhë’ duke pasur parasysh se në kohë gjuha ndryshon si edhe presioni ndaj saj në kohë të ndryshme ka qenë i madh”, tha Bardhyli. E pyetur nga gazetarët ajo mbështeti një ligj të përkushtuar për gjuhën që e mbron nga dëmtimet e pakthyeshme dhe keqpërdorimi i saj.
“Politikat e QKLL do të jenë të lidhura me edukimin duke besuar se progresi mund të vijë vetëm përmes librit. Në fokus të punës së këtij institucioni të ri do të jetë libri dhe gjuha shqipe. QKLL do të ndërmarrë një sërë iniciativash ligjore që përmirësojnë statusin e autorit shqiptar dhe e vendosin atë në një marrëdhënie më të mirë me botuesin, të drejtat e autorit, përkthimet në gjuhë të tjera etj.”, nënvizoi ajo.
MBIJETESA
“Krijimi i poezive në gjuhën shqipe mbi të gjitha dimensionet e besimit (shpirtëror, praktik e mendimtar) të shtyn të mendosh se kemi të bëjmë me një punë të vetëdijshme në këtë drejtim”, tha Genciana Abazi në fjalën e saj, duke folur për letërsinë si formë mbijetese të gjuhës. Ajo tha se Hasan Zyko Kamberi duke nxjerrë shqipen në plan të parë, jo vetëm që ka favorizuar përdorimin e shqipes në literaturën dhe praktikat fetare, por përtej kësaj, ka dëshmuar se shqipja e kësaj kohe ishte e aftë të përmbushte misionin e saj në kuadër të Islamit.
Abazi gjatë fjalës së saj u ndal te përdorimi i gjuhës shqipe, apo gjuhës sonë sikurse i referohet Buzuku, si “një ndër mjetet që synonte të sillte përbashkësinë e anëtarëve në veprime e praktika, por që nga ana tjetër rriste dhe vetëdijësimin e tyre për përkatësinë në komunitetin. Pikërisht këta lexues-anëtarë të komunitetit që lidheshin nëpërmjet leximit në gjuhën shqipe përbëjnë embrionin e komunitetit imagjinar kombëtar. Dhe kjo vetëdije gjuhësore që shfaqet te të gjithë autorët që kanë shkruar shqip që nga Buzuku deri te Dalip Frashëri dëshmon se shqiptarët janë një shoqëri me një identitet të spikatur gjuhësor dhe përse gjuha ka shërbyer si shtylla kryesore e nacionalizmit tek shqiptarët në shek. 19”. Në këtë vazhdë, Abazi përmendi se më 1842, shqetësimi për shqipen e shtyn dhe Dalip Frashërin, një dervish bektashi që të përgatisë një vepër shqip, sikurse Hadikaja, e cila fokusohet kryesisht në ngjarjet e Qerbelasë.
Kumtesa e saj nis me pohimin se i shqetësuar për gjendjen e shqipes, Nezim Berati më 1730 vendosi të shkruajë një Divan. Ai mendon se lëvrimi i zhanreve mbretërore, sikurse konsiderohej në atë kohë ‘Divani’, do të hapte dhe shtronte rrugën letrare të shqipes. Kjo do t’i sillte shqipes autoritet dhe prestigj.
Ndërkaq, Anila Çepani foli për gjuhën në epokën e teknologjisë. Analiza e saj nxori në pah se gjuha e përdorur në rrjete sociale dhe në përgjithësi në internet shfaq elemente që janë të ngjashme si me gjuhën e folur dhe me atë të shkruar, por më shumë vihet re prirja për të ndjekur modelin e gjuhës së folur; ka karakter spontan, është mjaft e shkujdesur, shkelen rregulla gjuhësore të mësuara që në arsimin e mesëm të ulët. “Është mjaft e qartë se të gjitha karakteristikat e kësaj gjuhe justifikohen me përdorimin e tyre në kontekste të caktuara, por nuk mund të zhvendosen në mediume të tjera komunikimi. Duke pasur parasysh se çdo situatë komunikuese kërkon llojin e vet të gjuhës ose regjistrin e gjuhës, këto elemente nuk kanë asgjë të gabuar dhe, nëse përdoren siç duhet, nuk e varfërojnë gjuhën. Ajo është një varietet që përgjithësisht mbështetet te standardi, por që për rrethanat e përdorimit dhe kategorive të ndryshme të përdoruesve nuk mund të merret si përdorim publik i mirëfilltë (si gjuha e mediave)”. Sipas saj, kjo mënyrë të komunikuari është gjerësisht tashmë jo vetëm te të rinjtë, por te të gjithë ata që përdorin kompjuterin e internetin, pa dallim moshe. Kjo gjë nuk mund të shmanget dhe besoj nuk përbën ndonjë rrezik nëse mbetet thjesht deri në këtë pikë. Por nëse kjo mënyrë të komunikuari bëhet e zakonshme në çfarëdo ambienti apo situate, pra jo vetëm një komunikim i shpejtë mes shokësh, atëherë duhet të shqetësohemi se sa thellë do të shkojë e sa ndikim do të ketë në gjuhë. Kjo mund të përbëjë rrezik, sidomos për ata persona që nuk kanë formimin e duhur gjuhësor dhe do të ngulisin në shkrimin e tyre, trajtat e gabuara të fjalëve, pa arritur të bëjnë dallimin se cila është e drejta”, u shpreh Çepani.