Fatmira Nikolli – Dosja është marrë në mënyrë të paligjshme dhe ka tendenca denigruese ndaj Martin Camajt”. Ishte kjo deklarata e ashpër e studiuesit Ardian Ndreca për artikullin e Auron Tares për Camajn e Koliqin si agjentë të shërbimeve të huaja sekrete.
Studiuesi Ardian Ndreca, profesor në Universitetin Urbaniana në Romë tregohet shumë i ashpër, ndaj studimit të Auron Tares për Ernest Koliqin e Martin Camajn. Ai madje, hedh akuza se dosja nuk është marrë në mënyrë të ligjshme. Për të, studimi është “pa metodë shkencore, pa rend logjik. Ai përpiqet të denigrojë figurën e Camajn. Tare e mori dosjen në menyrë të paligjshme pranë Autoritetit dhe për këtë Auroriteti duhet të përgjigjet. Ai thotë se Camaj firmosi për Sigurimin e Shtetit, por nuk thotë, se ai u arratis më pas dhe nuk ka asnjë dokument që ai të ketë raportuar pranë Sigurimit”. Sipas tij, mes të vërtetave janë fshehur edhe detaje me rëndësi. “Ka tendenca denigruese, Camaj firmosi, por s’bashkëpunoi. Më pas, ai ka bashkëpunuar dhe ka folur me persona të ndryshëm. Bashkëpunimi i Camajt ka qenë me gjermanët, por këto kanë qenë konsultime duke qenë se ai pyetej për çështje të ndryshme. Janë detaje të vogla, por në këto detaje, bëhet çështja. Ndreca jep edhe arsyet se pse shumë shqiptarë bashkëpunuan për të rrëzuar regjimin e Enver Hoxhës. “Po, Koliqi e Camaj kanë bashkëpunuar me shërbime të huaja. Janë shkruar dhjetra libra për këtë çështje dhe ka libra që shpjegojnë puzzle-n e bashkëpunimeve”. Sipas Ndrecës, bashkëpunimi ka qenë krejt i zakonshëm për intelektualët e lindjes për të rrezuar qeveritë e vendeve nga vinin. Në anën tjetër, ai sqaron edhe çështjen e financimit që pretendohet nga Auron Tare për revistën “Shejzat” të Koliqit. “Bëhet fjalë për financime të revistës Shejzat që tani drejtor unë. Nëse ka pasur financime të tilla, e para kjo duhet vërtetuar. Por në fund, duhet të shohim se fryti i subvencioneve ka qenë pozitiv, ndryshe nga Sigurimi i Shtetit që paguante marksistë e leninistë, që paguante për vrasje. Sepse janë bërë një sërë vrasjesh në Europë nga sigurimi, ai nuk ka financuar për kulture. Ndërsa subvencionet e Koliqit kanë rezultat kulturor” –thotë Ndreca. Ai mendon se gjykimi historik mbi Camajn nuk mund ta japë Tare ndërsa thotë se konteksti kur u krijuan dokumentet e ish-Sigurimit te Shtetit, duhen pare me reverva. “Dokumentet e ish-Sigurimit nuk jane ar i kulluar. Duhen marrë me rezerva. Nëse para 1990-ës dosjet janë përdorur, pas 1990-ës, dosjet janë shperdoruar”. Ndreca i jep një tjetër lexim situtaes, duke hedhur hije dyshime mbi arsyet e përdorimit të disa dokumenteve, ndaj ka një thirrje për Autoritetin e Dosjeve. “Ka përpjekje per te hedhur balte mbi klerin katolik dhe baltë mbi shkrimtarë e artistë të asaj kohe. Nëse Autoriteti i Dosjeve e lejon këtë, e humb misionin e tij”. Më anën atjetër, ai krahason dokumentet e Sigurimit me ato të KGB-së e Stasit kur thotë se s’ka histori serioze me materiale Sigurimi e KGB-je. Debatet për figura të njohura të letrave shqipe, kanë ngjallur gjithnjë ndjeshmëri të lartë publike.
REAGIMI I AURON TARES
Në interesim të të gjithë gazetareve apo studiuesve që ditët e fundit janë përfshirë në debatin mbi shkrimin tim “Dritëhije në Histori” botuar në “Peizazhet e Fjalës”, ku flitet për disa të panjohura në lidhje me shkrimtarët Martin Camaj dhe Ernest Koliqi mund t’ju them se:
Dokumentet e Deklasifikuara të Arkivit Amerikan ndodhen në
700 Pennsylvania Avenue, NW. Washington, DC 20408-0001 Dosjet mbi Operacionet BGFiend/Valuable. Një numër i kufizuar është online pjesa më e madhe jo.
Për të interesuarit mund të shtoj se do të ishte më ekonomike marrja e autobuzit nga Smithonia Museum apo nga qendra nëpërmjet Bulevardit Pennsylvania. Duhet të aplikoni paraprakisht të merrni miratimin dhe pasi të paraqiteni me kartën e duhur mund të kërkoni Dosjet. Rekomandimi nga një Institucion shkencor është i rekomandueshem për akses më të menjëhershëm. Për Dosjet e Arkivit Britanik, ndodhen ne Arkivin Kombetar Britanik ne adresen The National Archives/Keë, Richmond, Surrey, TË9 4DU. Dosjet e periudhës së Luftës janë të Deklasifikuara. Disa Dosje për Operacionet kunder Shqipërisë në periudhën 48-59 ende nuk janë hapur.
Për Dosjet e Sigurimit të Shtetit të Deklasifikuara dëshiroj t’ju bëj me dije se ndodhen në Fondin e AIDSSH. Duke parë reagimin e madh mbi Dosjet e Martin Camaj dhe Koliqit do të doja t’ju bëj me dije se me interesimin e një studiuesi që ka shkruar për një kohë të gjatë për çështjet e historisë së Luftës së Dytë Botërore dhe te Pas Luftes jam paraqitur në Autoritetin AIDSSH shpesh herë ku me një korrektësi më janë vënë në dispozicion për njohje një seri Dosjesh për të cilat kam qenë i interesuar, ndër të tjera Dosja e Teme Sejkos, “Grupit Çam” Komiteti “Shqipëria e Lire, Dosja Camaj e keshtu me rradhe.
I kam pare i kam konsoltuar dhe kam mbajtur shenime per ceshtjet me interes. Per Dosjen Camaj sipas rregullit kam paraqitur kerkesen per tu informuar per kete Dosje por edhe per Dosjen e Ernest Koliqit, Komitetit te Prizrenit, Blloku Indipendent Kombetar qe ne daten 26.05.2020. AIDSH ka ndjekur te gjithe proceduren ligjore per keto kerkesa per tu me vene ne dispozicion. Dosja e Martin Camajt është miratuar ndërsa ‘Dosja e Koliqit’ ende është në përpunim. Në shkrimin tim të botuar para disa ditësh kam shfrytëzuar të gjithë materialin e konsultuar paraprakisht në këto Dosje dhe materiali i Dosjes sipas rregullit është hedhur në CD për t’u tërhequr prej meje. Nga AIDSSH sipas rregullit jam njoftuar përpara 10 ditësh per t’u paraqitur për marrjen e materialit. Jam paraqitur sot për ta marrë dhe për ta pasur në koleksionin tim ku ndodhet edhe materiali i mbledhur më parë. Për çdo informacion të mëtejshëm mund të më kontaktoni direkt. Për autenticitetin e materialit të botuar jam përgjegjës publik. Në se ndokush pretendon se në këto materiale ka shtrembërimi apo material jo të vërtetë përgjegjësia bie mbi mua. Ju faleminderit.