Fitorja e PS -në në zgjedhjet e 25 Prillit ishte « E treta, e vërteta ! » Bashkë me PD-në kanë fituar dy herë rresht, kurse për PS-ky ishte mandati i tretë rradhazi. Veç të tjerash, kjo fitore merr vlera mbasi PS është e vetmja parti social-demokrate që do qeverisë për të tretin mandat rresht, ndërsa dy herët e fundit e VETME. Kësisoj, ajo i bën nder dhe Grupimit Europian të Partive Socialiste dhe Social-Demokrate. Ashtu si kemi nënvizuar në disa shkrime të mëparshme, 10 vitet e fundit ato kanë rënë « nga shiu në breshër » Në shumicën dërmuese të vendeve europiane social-demokratët janë në opozitë, madje me përqindje poshtëruese dhe me fare pak shpresa për të riardhur në pushtet. Kjo situatë është e rëndë sidomos në Gjermani, Francë, Britaninë e Madhe, Itali, Greqi dhe gjetkë. Për pasojë, social – demokratët janë në pushtet, por në koalicion vetëm në Itali, Gjermani, Spanjë, Danimarkë, Finlandë, Suedi, Luksemburg dhe Maqedoni. Ndërsa të vetëm në pushtet ata janë në Portugali, por si qeveri pakice. Po, dy vitet e fundit qeveris dhe Kryeministri socialist Pedro Sanchez por me partnerë koalicioni, si dhe në vendet nordike, ku deri disa vite më parë e majta « bënte ligjin »
Po aq, në mos dhe më e rëndë paraqitet gjendja e social – demokracisë në Europën Qendrore dhe Lindore dhe pranë nesh, të goditura rëndë nga kriza e identitetit dhe besimit. Dhe kur mendon se 25 – 30 vite më parë , PS-ja « nuk linte gurë pa lëvizur » me homologet e saj të lartpërmendura, për ta njohur e prezantuar atë te « të mëdhenjtë » dhe për ta pranuar në Partinë Socialiste të Europës dhe në Internacionalen Socialiste. Te e para ajo hyri si vëzhguese më 1995, ndërsa në të dytën vetëm në vitin 2000. Në këto kushte dhe rrethana, fitorja e 25 Prillit, me të gjitha rezervat dhe dhe vërejtjet përbën jo më lajm, por ngjarje dhe pikë referimi dhe për « simotrat « e saj në Europë. Ja pse me të drejtë shtrohet pyetja thelbësore se ku qëndron sekreti/sekretet e kësaj përvojë fituese « sui generis » ?
Së pari, qysh me krijimin e saj 30 vite më parë, PS-ja trashëgoi dhe zhvilloi struktura efikase organizative, me një bazë solide, tradita brezash dhe bastione besnike kudo; ndërkohë, ajo ka rifituar disa « kështjella » të së djathtës ose ka rritur praninë e saj, për shkak dhe të dobësive dhe amortizimit të kundërshtarëve politikë. Më tej, 25 Prilli socialist ishte rrjedhojë e e menaxhimit të kënaqshëm të situatave, krizave dhe aferave të ndryshme, të brendshme dhe të jashtme, duke përfshirë tërmetin e 26 Nëntorit 2019 dhe Pandeminë. Sukseset dhe arritjet në 8 vitet e fundit nuk janë të pakta, me dritë – hijet dhe dukuritë e njohura negative të qeverisjes.
Padyshim faktor përcaktues ishte lidershipi i PS-së, sidomos i Kryeministrit Edi Rama, i mbështetur fuqimisht nga « pesha të rënda » politike, si Kryeparlamentari Gramos Ruçi, Kryebashkiaku Erion Veliaj, Nr. 2 i PS-së Taulant Balla dhe të tjerë. Ata ditën « t’i marketojnë dhe « shesin » mirë produktet e qeverisjes 8 vjeçare dhe të argumentojnë «PSETE » e mandatit të tretë. Faktor tjetër i rëndësishëm ka qenë kohezioni solid, i pakrahasueshëm me 25-30 vite më parë, me ndikimet e veta në demokracinë e brendshme në parti. Aq sa ka jo pak hamendësime lidhur me luhatjen e lidershipit të saj midis autoritetit dhe autoritarizmit. Mbetet për t’u parë nga do të anojë balanca më vonë dhe sa të qëndrueshme do të jenë dukuritë negative që kanë ndikuar për keq te « simotrat « PS-së dhe te vetë PD-ja.
Pyetja tjetër e rëndësishme është raporti i kësaj fitoreje dhe qeverisja e PS-së me vizionin më të gjerë për të krijuar një shoqëri demokratike, të mbështetur mbi shtetin e të drejtës, median e lirë, respektit ndaj opozitës dhe pakicave, si ingredientë të domosdoshëm për një demokraci të shëndetshme, pas zhvillimit të zgjedhjeve të lira dhe të ndershme. Themi kështu pasi dhe gjatë fushatës zgjedhore e në vazhdimësi, shumica parlamentare ka shfaqur prirje të fetishizimit të infrastrukurës, ndërtimit të porteve, aeroporteve, shkollave, etj të cilat megjithë arritjet dhe rëndësine e tyre janë të pamjaftueshme për një Shqipëri europiane. Theksi që po i vihet tani këyre aspekteve është premtues dhe i pashmangshëm, ca më tepër që dhe SHBA dhe BE-ja e kanë renditur përparësi absolute shtetin e të drejtës.
Veë sa sipër, mungesa e triumfalizmit me të cilën u përcoll 25 Prilli nga PS-ja e sidomos nisma e Ramës për lëvizje në parti me rastin e 30 Vjetorit të krijimit dhe Kongresit të jashtëzakonshëm më 12 Qershor janë mirëpritur, sepse janë premtuese për të ardhmen e PS-së. Së bashku me ofertën për bashkëpunim, të shoqëruar me një qëndrim, sjellje dhe gjuhë politike më të moderuar ndaj PD-së, e përfshirë në një krizë të brendshme, në prag të zgjedhjeve të reja në Parti më 13 Qershor. Tashmë pritet të shihen natyra dhe përmbajtja e lëvizjeje të reja në PS, mbbi të gjitha sa dhe si do të jenë ato fryt i mendimit dhe debatit kolektiv në Parti, sidomos nga poshtë – lart dhe horizontalisht ; që mandati i saj i tretë të jetë bindës, duke parandaluar dhe shmangur të këqiat dhe fatin mjeran të simotrave të saj europiane.
E megjithatë, sërish është e vështirë të bindesh që ky sukses i bujshëm t’i atribuohet vetëm PS-së dhe meritave të saj. Po atëhere? Në fakt, ndryshe nga vendet e tjera, kjo ecuri unikale e PS-së shpjegohet në një masë shumë të madhe me difektet dhe mungesat, pengesat dhe vonesat serioze të opozitës në 8 vitet e fundit. Mos kërkoni kot se askund në Europë dhe gjetkë nuk do të gjeni dot opozitë tjetër, të majtë apo të djathtë, që të ketë bërë gafat dhe gabimet aventureske të PD/LSI-së, sidomos në 5 vitet e fundit ; ato i kanë kushtuar shumë shtrenjtë brenda dhe me jashtë. Sa për të këqiat që ato përmendin për shumicën qeverisëse, opozita i njihte ato shumë kohë më parë; ca më tepër, lufta dhe fitorja ndaj tyre ishte « kali i betejës » dhe në fushatën e 25 Prillit. Madje, lidershipi i PD/LSI u përbetua se do të fitonte me çdo kusht, me FRYMEN e NDRYSHIMIT, pas grumbullimit të pakënaqësive ndaj Edi Ramës. Po, fushata zgjedhore e opozitës ishte vërtet pozitive, europiane dhe me alternativa konkrete. Mirëpo, dhe sikur « vepër arti » të ishte, kjo fushatë një mujore dhe në kushtet e pandemisë nuk mund të kompensonte kursesi problemet dhe shqetësimet e mëdha politike dhe organizative që PD dhe LSI kishin krijuar dhe akumuluar dy vitet e fundit. Ato nuk arritën të bëheshin mobilizuese, për të siguruar pjesëmarrjen në zgjedhje të paktën 50 për qind, duke mbetur si dhe më 2017 nën 45 për qind!
Në mënyrë fare të përmbledhur, gafa më e madhe politike ishte djegja e mandateve parlamentare në Janar 2019. Asnjë justifikim nuk « pi ujë ». Deputetët nuk kanë djegur mandatet as në Reichstagun e Hitlerit dhe as tani në Venezuelë nën Maduron. Ca më keq të braktisësh sistemin parlamentar pa pyetur për ata që të kanë dhënë votën dhe pa konsultime me faktorin ndërkombëtar. Bëj gjithçka, por brenda sistemit! Së dyti, opozita bojkotoi në mënyrë absurde zgjedhjet vendore më 30 Qershor 2019, duke humbur një shans të madh për të treguar forcën e saj bindëse dhe për t‘i çelur rrugën fitores në zgjedhjet e përgjithshme. Kësisoj, opozita shkoi në 25 Prill në një terren që e kishte djegur vetë me dorën e saj. Së treti, opozita u tregua aventuriere e vërtetë kur dy vite më parë filloi shumë protesta masive, por të dhunshme, duke tmerruar dynjanë ; pas disa muajsh, në vend të « korrigjonte shinjestrën » e t’i vijonte në mënyrë paqësore dhe me fantazi, ajo hoqi dorë prej tyre. Së katërti, ajo i ndryshonte qëndrimet e saj sipas sezonit, motit dhe humorit të saj politik; fillimisht u betua se nuk do të shkonte në zgjedhje me Edi Ramën, se me të demek nuk mund të bëheshin zgjedhje të lira, se donte qeveri teknike, zgjedhje të parakohshme, se nuk ulej në një tryezë me këtë dhe me atë etj ; mirëpo, as njera nga këto nuk ndodhi; kjo kompromentoi rëndë forcën dhe seriozitetin e saj brenda, e sidomos jashtë vendit, duke ndikuar dhe në një pjesëmarrje të ulët në votime në disfavor të opozitës.
Së pesti, megjithë ndryshimin pozitiv të kursit, riafrimin e faktorit ndërkombëtar me krijimin e Komitetit Politik në Janar 2020, opozita u tregua sylesh dhe tejet anemike në reagimet e saj pas ndryshimeve të njëanshme kushtetuese më 31 Korrik 2020. Opozita besoi në mënyrë të verbër faktorin ndërkombëtar, duke zëvendësuar luftën politike me metoda diplomatike. Së gjashti, muajt e fundit, mbasi i ezauroi pa rezultat taktikat e tjera, nisur dhe nga disa afera qeveritare, opozita kaloi në eufori të pabazuar, duke e konsideruar të mirëqenë, madje formalitet fitoren e saj të madhe. Mirëpo, i kishte « bërë hesapet « pa hanxhinë » dhe kjo i kushtoi shumë. Së shtati, procesi i përzgjedhjes së kandidatëve për deputetë për të cilin ajo bëri shumë zhurmë e bujë, jo vetëm nuk shtoi asgjë në kandar, por i konsumoi shumë kohë dhe energji lidershipit të PD-së, derisa u kthye në bumerang.
Së teti, opozita gaboi duke i futur të « gjithë aleatët në thesin e saj » Ca më tepër me emra liderësh « partish taksi » siç njihen të bërë bajat në 30 vitet e fundit e që nuk premtonin asgjë. Do të ishte shumë më e udhës që ato parti të kishin listën e tyre, si aleat i PD-së pas zgjedhjeve. Kësisoj, ato parti do të mbanin votat e tyre, por ndërkohë dhe elektorati do të ishte më i nxitur të votonte për PD dhe sidomos për figurat e reja ; ndonëse këto të fundit « numëroheshin me gishtat e dorës ». Kësisoj, PD nuk bindi dot në masë kur kërkonte ndryshim me figura të vjetëruara dhe të kompromentuara. Asaj i shtohet dhe rikandidimi i pakuptueshëm i Berishës ; nëse do ta nderosh për kontributin e tij, jepi dekorata, zgjidhe dhe kryetar nderi, por jo deputet. Vetëm te PD jonë ndodh një gjë e tillë, askund tjetër në botë, madje, as në vendet diktatoriale. Tani ka barrën e rëndë të distancimit ndaj tij, mbas shpalljes « non grata » nga SHBA-të, vërtet një sfidë « mamuthiane ».
Së fundi, nuk ndikoi për mirë dhe nihilizmi total i opozitës lidhur me punën e qeverisë, duke mohuar dhe denigruar gjithça, çdo aspekt të punës së saj, çka në fakt nuk përputhet me realitetin e sidomos menazhimin e pasojave të tërmetit dhe të COVID – 19; në vend të mohimit total, mund të vlerësoheshin disa aspekte, por duke premtuar se në pushtet opozita do ta bënte dhe më mirë atë menaxhim. Përfundimisht, këto gafa ishin « dhurata » tejet të çmuara për qeverinë, e cila i shfrytëzoi mjaft mirë.
