Greqia është numri 3 ndër vendet anëtare të Bashkimit Evropian me më shumë gjyqtarë (për 100,000 qytetarë) në Bashkimin Evropian. Numri 3 ndër shtetet anëtare me më shumë avokatë. Dhe numri 3 në kohën e parashikuar të nevojshme për zgjidhjen gjyqësore të çështjeve civile, tregtare, administrative dhe të tjera, citon media greke Protothem.gr.
Ky është paradoksi që del nga raporti i “EU Justice Scoreboard 2023”, publikuar sot nga Komisioni Evropian. Organi ekzekutiv i BE-së nisi edicionin e njëmbëdhjetë të një sondazhi vjetor që ofron të dhëna krahasuese mbi efikasitetin, cilësinë dhe pavarësinë e sistemeve të drejtësisë në shtetet anëtare. Tabela e rezultateve të këtij viti përfshin grafikët për 16 sektorë të rinj, të tilla si, për shembull, trajtimi i rezervuar nga autoritetet kombëtare ndaj dukurive të korrupsionit, kohëzgjatja e procedurave në lidhje me rastet e ryshfetit dhe masat e veçanta që lehtësojnë aksesin e barabartë në drejtësi për të moshuarit, viktimat e dhunës gjinore dhe në familje dhe njerëz të cilët përgjithësisht janë në rrezik të diskriminimit. Edicioni i vitit 2023 përfshin gjithashtu, për herë të parë, shifra specifike që kanë të bëjnë, ndër të tjera, me pagat e gjyqtarëve dhe prokurorëve, emërimin e kryetarëve dhe prokurorëve të përgjithshëm të Gjykatës së Lartë dhe gjykatave të larta që ushtrojnë juridiksion kushtetues.
Sipas të dhënave të Komisionit, Greqia shënon disa “fakte” interesante.
Konkretisht:
Për sa i përket numrit të rasteve civile, tregtare, administrative dhe të tjera të shkallës së parë të listuara apo të sjella, në vitin 2021 Greqia do të renditet e 16-ta, ndërsa deri në vitin 2012 ishim në vendin e 3-të në nivel BE. Për sa i përket kohës së parashikuar për zgjidhjen e çështjeve civile, tregtare, administrative dhe të tjera, në të njëjtat vite, Greqia është në vendin e 3-të, pas Portugalisë dhe Qipros (s.p. Belgjika, Gjermania dhe Irlanda nuk janë përfshirë pasi Komisioni nuk ka marrë të dhënat e nevojshme).
Në vitin 2021, gjyqtarëve grekë u nevojiteshin mesatarisht 728 ditë për të zgjidhur çështjet gjyqësore civile dhe tregtare në shkallë të parë, ndërsa në Letoni kolegëve të tyre u nevojiteshin vetëm 106. Koha e nevojshme në Greqi (që nga viti 2021) që gjykatat administrative të gjykojnë një vendim në shkallën e parë është 595 ditë, në ndryshim nga Suedia që është vetëm 102. Për sa i përket numrit të gjyqtarëve për 100,000 qytetarë, Greqia, sipas të dhënave të publikuara nga Komisioni, është në vendin e tretë pan-evropian (37 gjyqtarë/100 mijë qytetarë), pas Hungarisë (42 gjyqtarë/100 mijë) dhe Sllovenisë (40 gjyqtarë/100 mijë qytetarë). “Medalja e bronztë” shkon për Greqinë edhe për numrin e avokatëve, pasi Greqia ka 404 avokatë për 100 mijë qytetarë. “Medalja e artë” i shkon Luksemburgut me 503 avokatë për 100 mijë qytetarë dhe “argjendi” Qipros me 483 avokatë për 100 mijë qytetarë.
Gjetjet kryesore të tabelës së rezultateve të drejtësisë së BE-së 2023
Perceptimet e pavarësisë së gjyqësorit ende identifikojnë dobësitë: Një studim i Eurobarometrit i publikut të gjerë tregon se, që nga viti 2016, perceptimi i tyre për pavarësinë e gjyqësorit është përmirësuar në 15 shtete anëtare. Krahasuar me një vit më parë, ky perceptim u përmirësua në 12 shtete anëtare, ndërsa u ul ose mbeti i qëndrueshëm në 12 shtete të tjera anëtare. Në disa shtete anëtare, pavarësia e perceptuar e gjyqësorit mbetet në nivele veçanërisht të ulëta. Një tjetër studim i Eurobarometrit, i kryer në nivel biznesi, tregon se perceptimi i pavarësisë së gjyqësorit është përmirësuar në 12 shtete anëtare krahasuar me vitin 2016. Megjithatë, që nga viti i kaluar, perceptimi publik për pavarësinë e gjyqësorit është përkeqësuar në 13 shtete anëtare.
Faktet kundër korrupsionit: Në 12 shtete anëtare, rastet e ryshfetit në gjykatat penale shqyrtohen brenda një viti, ndërsa në 5 të tjerat për të cilat disponohen të dhëna, procesi mund të zgjasë deri në rreth 4 vjet. Tabela e rezultateve të vitit 2023 paraqet gjithashtu një pamje krahasuese të kompetencave dhe emërimeve të organeve të specializuara që merren me parandalimin e korrupsionit. Ai gjithashtu paraqet një pasqyrë të parë të organeve të policisë dhe prokurorisë që janë të specializuara në luftën kundër korrupsionit, si dhe procedurat për emërimin e drejtuesve të prokurorëve publikë që merren veçanërisht me rastet e korrupsionit.
Ka ende vend për përmirësim në digjitalizimin e sistemeve të drejtësisë: vetëm tetë shtete anëtare kanë rregulla procedurale që lejojnë plotësisht ose kryesisht përdorimin e komunikimit në distancë dhe pranueshmërinë e provave vetëm në formë digjitale. Në 19 shtete anëtare kjo është e mundur vetëm në një numër të kufizuar çështjesh, si p.sh. për disa përdorues të gjykatave (p.sh. palët ndërgjyqëse), por jo për të gjithë (p.sh. ekspertët e gjykatës). Për më tepër, gjetjet e edicionit të këtij viti tregojnë se, me dy përjashtime, gjykatat dhe prokurorët publikë të shteteve anëtare nuk po përdorin plotësisht mundësitë e ofruara nga rregullat e tyre procedurale në lidhje me teknologjinë digjitale.
Shkalla të ndryshme të aksesit në drejtësi për njerëzit në rrezik diskriminimi dhe të moshuarit: 17 Shtete Anëtare ofrojnë informacion mbi të drejtat e njerëzve në rrezik diskriminimi dhe 22 ofrojnë qasje të lehtë fizike në ndërtesat e gjykatave. Përveç kësaj, nëntë shtete anëtare kanë marrë masa për ta bërë ndihmën juridike më të aksesueshme për të moshuarit.
Mund të bëhet më shumë për të lehtësuar aksesin në drejtësi për viktimat e dhunës me bazë gjinore dhe në familje: Të gjitha masat mbrojtëse të përcaktuara janë vendosur në 12 shtete anëtare, duke përfshirë aksesin online në informacione të dobishme specifike për grupin, mbrojtjen e veçantë për viktimat dhe dëshmitarët, mbështetjen gjatë proceseve gjyqësore nga organizatat joqeveritare ose organet e barazisë, ose trajnimin e specializuar për gjyqtarët. Megjithatë, pothuajse një e katërta e shteteve anëtare nuk ofrojnë akses në internet në informacione të dobishme për dhunën me bazë gjinore dhe të drejtat e viktimave.
