Ministrja për Europën dhe Punët e Jashtme Olta Xhaçka ndodhet në Suedi ku merr pjesë dhe drejton sesionin e Këshillit Ministror të OSBE-së, si përfaqësuese e Shqipërisë, në cilësinë e trojkës kryesuese të OSBE, 2019-2021.
Situata në Ballkanin Perëndimor ishte pjesë e fjalës së ministres. Xhaçka tha se pasiguria dhe paqëndrueshmëria po rritet në hapësirën e OSBE-së. Sipas saj, problemet e vjetra po ngjallin fantazmat e politikës së vjetër të Ballkanit.
Ky ministerial është një mundësi shumë e mirë që të gjithë ne të marrim frymë thellë dhe të ndalemi për të menduar për pasigurinë dhe paqëndrueshmërinë që duket se po rritet në hapësirën e OSBE-së. Sepse besoj se situata nuk ka qenë kaq e pasigurt për një kohë të gjatë. Sigurisht, për momentin pjesa më e madhe e vëmendjes është e përqendruar në Ukrainë dhe rreth saj. E cila është një situatë shumë shqetësuese me rreziqe reale të përshkallëzimit dhe në dukje shumë pak hapësirë për dialog. Mendoj se kur palët në çdo konflikt fillojnë të flasin për vijat e kuqe, kjo nuk është shumë e favorshme për diskutime dhe negociata konstruktive.
Ndërkohë me situatën në Ukrainë dhe pasojat e mundshme të saj, për sigurinë e Evropës që po tërheq në fakt vëmendjen më të madhe, nëse ndalemi për një moment dhe mendojmë, është e vështirë të mos arrijmë në përfundimin se kjo ka qenë veçanërisht një vit mjaft i vështirë për OSBE-në.
Ne kemi parë luftë, kemi parë shumë kërcënime lufte dhe luftëra fjalësh, kemi parë përshkallëzimin e tensioneve, kemi parë krizën e refugjatëve dhe në përgjithësi, një mjedis sigurie dhe bashkëpunimi shumë më të rrjedhshëm dhe të paparashikueshëm sesa do të dëshironim shumica prej nesh. Dhe këtu nuk po diskutoj as kërcënimet nga pandemia apo nga ndryshimet klimatike.
Nëse shikoj zonën e Ballkanin Perëndimor, nuk më kujtohet të kemi qenë kaq të shqetësuar për stabilitetin dhe sigurinë e Ballkanit Perëndimor për një kohë të gjatë. Ndërkohë, nëse shikoni trendin e Ballkanit Perëndimor gjatë të paktën 2 dekadave të fundit, ai ka qenë një prirje e paqes dhe stabilitetit të konsoliduar, rritjes së bashkëpunimit, zhvillimit dhe prosperitetit. E megjithatë, papritur problemet e vjetra po dalin me forcë të re dhe po ngjallin fantazmat e politikës së vjetër të Ballkanit nga e cila kanë vuajtur aq shumë rajonet tona.
Ka shumë shpjegime për atë që po ndodh. Mendoj se shumë prej nesh nuk po i shohin sy për sy këto shpjegime. Por nëse e lëmë mënjanë për një moment këtë paaftësi për të rënë dakord për shkaqet e shqetësimit, nëse mund ta quaj kështu, nga e cila duket se po vuajnë shumë nga zonat nën ombrellën e OSBE-së, mendoj se ka ende një problem më të madh”, tha ministrja e Jashtme.
Ajo theksoi se në shumë raste pothuajse ka një refuzim të drejtpërdrejtë për dialog, pothuajse një impuls për të menduar për problemet në termat e shumëzimit me zero. “Nuk dua të përgjithësoj dhe të thjeshtoj. Shumë nga situatat që na shqetësojnë sot kanë histori dhe histori mjaft komplekse dhe të ndërlikuara dhe jo të lehta për t’u zgjidhur. Por nëse shikoni me vëmendje në shumë raste, palët në çdo mosmarrëveshje duket se kanë një preferencë për të thënë fjalët e tyre të fundit fillimisht dhe duke lënë shumë pak hapësirë për dialog.
Ky në vetvete nuk është shkaku, por është më tepër një simptomë e diçkaje më të thellë që po ndodh sot në marrëdhëniet ndërkombëtare. Shumë nga parimet rreth të cilave u themeluan organizata si OSBE-ja, po gërryhen. Respektimi i dialogut, respektimi i sistemit të bazuar në rregulla, respektimi i negociatave. E gjithë arkitektura e paqes, sigurisë dhe stabilitetit që ka qeverisur jo vetëm Evropën, por edhe botën, po gërryhet. Ky besoj është problemi i vërtetë.
Siç thashë, dialogu nuk është kurrë i lehtë. Sidomos në një klimë polarizimi të theksuar në politikën ndërkombëtare dhe të brendshme. Por unë besoj fort se dialogu është e vetmja rrugë.
Është ky besim dhe përkushtim ndaj vlerës së dialogut që mbështet politikën e jashtme të Shqipërisë. Kjo është arsyeja që në rajonin tonë ne kemi nisur një aksion të pashembullt, Iniciativën e Ballkanit të Hapur, e cila në thelb është një përpjekje për të përshpejtuar procesin e Berlinit”, deklaroi Xhaçka.
Ajo tha se ka çështje të pazgjidhura mes shumë njerëzve dhe vendeve në rajonin tonë, por se ne besojmë se duke biseduar, duke bashkëpunuar, duke u treguar njerëzve tanë dhe komuniteteve tona se si mund të përfitojnë nga bashkëpunimi, në vend të konfliktit, ne do të krijojmë një imperativ për paqen, stabilitetin dhe bashkëpunimin duke punuar së bashku.
“Ne besojmë fuqimisht se organizata të tilla si OSBE-ja, të gjithë ne që përbëjmë këto organizata, kemi detyrimin të mbështesim parimet dhe rregullat që formojnë themelet jo vetëm të kësaj organizate apo ndonjë organizate tjetër, por të paqes, sigurisë dhe zhvillimit.
Dhe nuk duhet të harrojmë as për asnjë moment, se erozioni i këtyre parimeve, paqëndrueshmëria që prodhon erozioni, përbën një kërcënim në masë të barabartë për të gjitha vendet dhe shoqëritë tona. Sepse ne të gjithë përballemi me një betejë të vështirë me radikalizmin e dhunshëm, krimin e organizuar transnacional, trafikimin ose siç kanë treguar 2 vitet e fundit pandemitë ose ndryshimet klimatike.
Është për shkak të kësaj që Shqipëria mbështeti qasjen e Suedisë për kthimin në baza. Ishte besimi në dialog dhe bashkëpunim dhe përkushtimi ndaj sistemit të bazuar në rregulla që shoqëroi punën tonë gjatë kryesimit të organizatës.
Dua të nënvizoj se kjo qasje do të drejtojë edhe punën e Shqipërisë, kur shumë shpejt, në më pak se një muaj, ajo do të zërë vendin e saj në Këshillin e Sigurimit të OKB-së për një mandat dyvjeçar. Ne qëndrojmë përballë kësaj mundësie unike për një vend të vogël si Shqipëria, të vetëdijshëm se çfarë mund të arrijmë realisht.
Jemi optimistë dhe besojmë se kemi ide dhe zgjidhje të rëndësishme për të kontribuar në çështjet kryesore që na shqetësojnë. Duke u mbështetur në përvojën e kryesisë sonë të OSBE-së, unë besoj se mund të kemi një ndikim, natyrisht duke bashkuar forcat me vendet me mendime të njëjta për çështjet në të cilat ne besojmë shumë si Gratë, Paqja dhe Siguria”, tha ajo.
Ministrja Xhaçka theksoi më tej se vlerëson fuqimisht rolin e OSBE-së në zbatimin e agjendës së Grave, Paqes dhe Sigurisë.
