Serbia është rreshtuar me sanksionet e vendosura nga Bashkimi Evropian ndaj Bjellorusisë në prill për shkak të, siç thuhet në vendimin e BE-së, “situatën në Bjellorusi dhe përfshirjen e Bjellorusisë në pushtimin rus të Ukrainës”.
Ky është Vendimi i Këshillit të BE-së 2022/579, i cili u miratua më 8 prill. Dy javë më vonë, më 22 prill, u njoftua në faqen e Këshillit se Serbia, Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Bosnja e Hercegovina kishin respektuar këtë vendim.
Me sa dihet, kjo është hera e dytë që Serbia i afrohet sanksioneve të BE-së lidhur me luftën në Ukrainë. Në mars, ajo u përafrua me Vendimin e Këshillit të BE-së për zgjatjen e kohëzgjatjes së masave kufizuese kundër ish-presidentit ukrainas Viktor Janukoviç dhe anëtarëve kryesorë të udhëheqjes së Ukrainës nga viti 2010 në 2014.
Vendimi i marrë nga Këshilli i BE-së më 8 prill prezanton sanksione sektoriale ndaj sistemit financiar dhe transportit bjellorus si reagim ndaj përfshirjes së Bjellorusisë në agresionin rus kundër Ukrainës, thuhet në shpjegim.
Bëhet fjalë për zgjerimin e sanksioneve të BE-së ndaj Bjellorusisë, të cilat u vendosën në vitin 2012 për shkak të shkeljes së parimeve të demokracisë, sundimit të ligjit dhe të drejtave të njeriut në atë vend. Gjatë gjithë këtyre viteve, Serbia nuk është rreshtuar vazhdimisht me masat kufizuese të Bashkimit Evropian ndaj regjimit në Minsk.
Sipas një studimi të Qendrës për Çështjet Ndërkombëtare dhe të Sigurisë (ISAC), Serbia në vazhdimësi ka respektuar masat kufizuese të BE-së ndaj Bjellorusisë deri në prill të vitit 2019, kur nuk ka respektuar deklaratën, përkatësisht vendimin e Këshillit të BE-së nr. 325, i cili vetëm zgjati sanksionet. E njëjta gjë ndodhi në vitin 2020.
“Në pamje të parë, nuk ka arsye objektive pse Serbia e ka ndërprerë pa problem zbatimin e masave me të cilat ka respektuar për disa vite. “Gjatë gjithë asaj kohe, Serbia ka arritur të mbajë një marrëdhënie të mirë me regjimin në Minsk, pavarësisht nga anëtarësimi në masat kufizuese të BE-së”, thuhet në studim.
Megjithatë, pas zgjedhjeve presidenciale 2020 në Bjellorusi, të cilat sipas deklaratës zyrtare i kishte fituar Lukashenko dhe protestat masive kundër vjedhjes së zgjedhjeve, BE reagoi me tre deklarata të politikës së jashtme në gusht dhe shtator, duke dënuar mënyrën e zhvillimit të zgjedhjeve dhe shtypjen e qytetarëve dhe përfaqësues të shoqërisë civile.
“Për habinë e opinionit ndërkombëtar dhe të brendshëm, Serbia iu bashkua këtyre deklaratave. Megjithatë, Serbia nuk respektoi ndryshimet në Vendimin e Këshillit të BE-së nr. 642 për zgjerimin e listës së personave dhe subjekteve nën masat kufizuese të miratuara nga Këshilli në tetor dhe nëntor 2020”, thuhet në studimin e ISAC.
Pasi informacioni se Serbia u rreshtua me deklaratën e dënimit të situatës në Bjellorusi arriti në publik në gusht 2020, kryeministrja Ana Brnabiç tha se shpresonte që presidenti Aleksandër Lukashenko “nuk do ta kishte inat Serbinë”. Serbia ka respektuar sanksionet e BE-së ndaj Bjellorusisë për luftën në Ukrainë. Më pas, në vitin 2021, Serbia u rreshtua me një pjesë të masave kufizuese kundër regjimit bjellorus, ndërsa me të tjerat jo, sipas ISAC.
