Në luftën kundër COVID-19, mjekët dhe punonjësit e shëndetit po testojnë ilaçe dhe trajtime, efikasiteti i të cilave është provuar kundër sëmundjeve të tjera.
Në Gjermani janë përzgjedhur disa trajtime, një pjesë e të cilave janë duke u testuar, sipas autoriteteve të mjekësisë në vendin më të fuqishëm europian.
Së pari: Nuk ka asnjë ilaç që është provuar të jetë efektiv kundër SARS-CoV-2. Përhapja e virusit është e kohëve të fundit, ekzistenca e tij ishte e panjohur më parë. Pavarësisht kësaj, ekziston një numër ilaçesh që përdoret te pacientët, kryesisht si pjesë e studimeve klinike. Regjistri i studimit “Clinicaltrials.gov” aktualisht rendit 366 studime nën fjalën COVID-19.
Këto përfshijnë metoda të njohura siç është terapia plazmatike, në të cilën personave të infektuar u jepen infuzione të plazmës së gjakut nga njerëzit që janë shëruar nga sëmundja. Antitrupat që gjenden në atë plazmë të gjakut kanë potencialin për të mbrojtur njerëzit kundër virusit. Ilaçi antimalarik është gjithashtu në listë, siç janë edhe ilaçet nga gripi dhe HIV, si dhe një ilaç që përdoret në luftën kundër Ebolës.
Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) nisi një seri studimesh në shkallë të gjerë – nën emrin “Solidaritet” në mars. Qëllimi është që mjekët në të gjithë botën të marrin pjesë me sa më pak burokraci.
Sado të duhen urgjentisht barnat për të luftuar COVID-19, është ende e paqartë nëse ato, disa prej të cilave datojnë nga shekulli i kaluar, janë efektive kundër koronavirusit të ri. Shkencëtarët paralajmërojnë kundër përdorimit të ilaçeve shumë shpejt dhe duke anashkaluar standardet e pranuara më parë, si dhe kundër përdorimit të barnave, efektiviteti i të cilave nuk është provuar.
Cilat janë përfitimet e ilaçeve që përdoren aktualisht? Dhe më e rëndësishmja: çfarë sugjerojnë gjetjet fillestare në lidhje me efikasitetin e tyre?
Trajtimi i plazmës së gjakut
Mjekët në një numër spitalesh në të gjithë botën po testojnë se si administrimi i plazmës së gjakut nga të mbijetuarit e koronavirusit ndikon në rrjedhën e sëmundjes. Duhen mesatarisht shtatë ditë pas infeksionit që antitrupat të zbulohen në gjakun e një pacienti të infektuar me koronavirus. Ideja që qëndron pas këtij trajtimi është që antitrupat në plazmën e gjakut të dhuruar nga të mbijetuarit të bëhen urë lidhjeje me pacientin dhe të fillojnë të sulmojnë virusin më shpejt.
Deri më tani, gjetjet kanë qenë ekskluzivisht përshkrime individuale të rasteve nga vetëm një pjesë e vogël e pacientëve. Në një rast, dy pacientë të moshuar të Koresë së Jugut u shëruan pas terapisë plazmatike. Një fillimisht ishte trajtuar pa sukses me ilaçe antimalariale dhe tjetri gjithashtu ishte trajtuar me një ilaç për bllokimin e HIV. Pas marrjes së infuzioneve plazmatike të kombinuara me kortikosteroide, të cilat prej kohësh dihet se ulin inflamacionin në trup, pacientët u shëruan.
Ka pasur raporte të ngjashme nga Kina, ku mjekët trajtuan 10 pacientë të sëmurë rëndë me COVID-19 me plazmë të gjakut nga pacientët që ishin shëruar nga sëmundja, por vetëm pas një mesatare prej 16 ditësh dhe në kombinim me agjentë të tjerë antiviralë. Sipas autorëve të studimit, simptoma të tilla si shqetësimi i frymëmarrjes u ul brenda tre ditësh, ngopja e oksigjenit gjithashtu u përmirësua dhe dëmtimi i mushkërive u përmirësua pas shtatë ditësh. Mjekët nuk ishin më në gjendje të zbulonin koronavirusin pas trajtimit dhe gjithashtu nuk vëzhguan ndonjë efekt anësor serioz.
Sidoqoftë, rastet individuale nuk janë të mjaftueshme për të vërtetuar se terapia plazmatike ishte shkaku i përmirësimit të pacientëve. Shkencëtarët kinezë kanë shkruar në “Procedimet e Akademisë Kombëtare të Shkencave” se terapia plazmatike mund të përmirësojë gjendjen e pacientëve duke neutralizuar virusin. “Doza dhe pika optimale e kohës, si dhe përfitimi klinik i terapisë me CP, ka nevojë për hetim të mëtejshëm në teste më të mëdha të kontrolluara mirë”, shkruajnë ata.
Ilaçi i Ebolës
“Remdesivir”, ilaçi antiviral u zhvillua fillimisht nga kompania farmaceutike “Gilead Sciences” për të luftuar Ebolën. Ilaçi pengon përsëritjen e materialit gjenetik të viruseve ARN, një kategori, e cila përfshin si patogjenin Ebola, ashtu si edhe koronavirusin e ri. OBSH e identifikoi ilaçin në janar si një nga kandidatët më premtues midis opsioneve të trajtimit të SARS-Cov-2. Duke filluar nga shkurti, kjo rezultoi në fillimin e studimeve në shumë vende nëpër botë, disa prej të cilave po ofrojnë shpresë.
Për shkak se këto studime janë duke treguar indikacione fillestare të efikasitetit kundër SARS-CoV-2, Autoriteti Europian i ilaçeve, EMA, rekomandoi të premten e kaluar që ilaçi të përdoret si një trajtim i mundshëm për pacientët me sëmundje serioze. Të martën, Instituti Federal për Barna dhe Pajisje Mjekësore në Gjermani(BfArM) miratoi gjithashtu përdorimin e “remdesivirit” në vend për pacientët me sëmundje të rëndë të COVID-19.
Por edhe “remdesivir”, nuk është plotësisht e sigurt nëse është në të vërtetë efektiv kundër SARS-CoV-2. Zyrtarët shëndetësorë në Gjermani shpresojnë të zbulojnë sigurinë e tij në tri studime klinike që janë miratuar nga BfArM. “Të gjithë pacientët e përfshirë në këto studime janë mesatarisht të sëmurë rëndë”, shkroi Instituti.
Agjenti antimalarial
“Chloroquine”, e njohur edhe me emrin e saj të markës “Resochin”, është përdorur që nga vitet ’30 si një masë parandaluese kundër malaries. Por patogjenët kanë zhvilluar rezistencë ndaj tij dhe kompania gjermane e farmaceutikës “Bayer” e ndaloi së tregtuari ilaçin në vitin 2019. Kompania thotë se tani po rrit prodhimin përsëri sepse ka indikacione të hershme që “chloroquine” mund të jetë efektive kundër SARS-CoV-2.
Sidoqoftë, këto gjetje janë nxjerrë kryesisht nga eksperimentet me qelizat jonatyrale. Besohet se ilaçi mund të bllokojë patogjenin e koronavirusit për të mos pushtuar qelizat. Por është akoma e paqartë se me sa efektivitet mund të luftojë SARS-CoV-2 në trupin e njeriut. Fakti që Presidenti i Shteteve të Bashkuara e ka promovuar atë pa shumë fakte, nuk ndryshon dyshimet, sepse edhe nëse “chloroquine” ose “hydroxychloroquine” janë përgjithësisht të sigurta për pacientët, në raste të rralla mund të çojnë në probleme të retinës, shqetësim, çrregullime të gjumit dhe problemet gastrointestinale. Ky rrezik ia vlen vetëm nëse pacientët me COVID-19 përfitojnë me të vërtetë nga marrja e këtij ilaçi.
Sipas “Clinicaltrials.gov”, të paktën 13 studime ose janë planifikuar ose janë kryer tashmë mbi substancat. BfArM ka aprovuar gjithashtu tri prova klinike me “hydroxychloroquine” kundër COVID-19. “Në njërën prej këtyre studimeve, personat me raste të buta të sëmundjes COVID-19 trajtohen si pacientë ambulantë”, njoftoi Instituti. “Dy studimet e tjera përfshijnë pacientët mesatarisht të sëmurë rëndë”.
Ilaçet për luftimin e HIV
Ilaçet e HIV, “ritonavir” dhe “lopinavir”, shihen gjithashtu si një burim shprese në luftën kundër COVID-19, kryesisht nga fakti se gjatë shpërthimit të SARS në 2002-2003, kishte indikacione që ky koktej ilaçesh mund të ishte i dobishëm. Për shembull, “lopinavir” është vërtetuar se pengon plotësimin e proteinave virale. Ndërsa “ritonavir”, i përdorur në kombinim me “lopinavir”, e rrit këtë efekt. Shpresa është se këto ilaçe mund të ndihmojnë në luftimin jo vetëm të virusit HIV, por edhe SARS-CoV-2. Avantazhi i këtyre ilaçeve është se ato tashmë kanë qenë në përdorim për vite me radhë dhe efektet anësore të mundshme janë të njohura.
Një numër studimesh ndërkombëtare që po shohin efektivitetin e këtyre barnave janë tashmë në zhvillim e sipër. Në disa raste, mjekët po përdorin gjithashtu një ilaç tjetër, “interferon beta-1b”, një agjent transmetues që ka një efekt anti-inflamator dhe antiviral dhe përdoret në trajtimin e sklerozës së shumëfishtë dhe sëmundjeve të tjera.
Sidoqoftë, rezultatet e një studimi të parë klinik me pacientë të sëmurë rëndë me COVID-19 nuk dhanë prova se ilaçet janë të dobishëm. Por kjo nuk do të thotë se ata nuk janë efektivë ose nuk do të ndihmojnë pacientët e tjerë në një fazë me ashpërsi tjetër të sëmundjes.
Ilaçi i gripit
Favipiravir i ilaçit antiviral, i cili shitet me emrin e markës “Avigan”, është prodhuar nga “Fujifilm Toyama Chemical”. Përbërësi aktiv bllokon një enzimë që viruseve iu duhet që të riprodhohen. Është aprovuar në Japoni për përdorim kundër disa llojeve të viruseve të gripit, por me kufizime, sepse mund të jetë i rrezikshëm për gratë shtatzëna dhe foshnjat e tyre. Ilaçi u përdor në provat klinike për trajtim gjatë shpërthimit të Ebolës, dhe tani po testohet për përdorim kundër SARS-CoV-2.
Në një studim të 240 pacientëve, gjysma e të cilëve morën favipiravir dhe gjysmën tjetër një substancë të quajtur “arbidol”, e cila gjithashtu konsiderohet një ilaç premtues në Kinë, favipiravir performoi më mirë. Por ilaçi u administrua në doza shumë të larta dhe u jepej vetëm pacientëve që shfaqin simptoma të moderuara. Në një podcast në faqen e internetit të transmetuesit publik gjerman, NDR, virologu i shquar gjerman, Christian Drosten, i cili është një autoritet udhëheqës në Gjermani në luftën kundër koronavirusit, theksoi se nuk dihet nëse favipirarvir mund të përdoret për një afat të gjatë për shkak efekteve të tij anësore.
“Truproja”
Hulumtimi mbi një enzimë që mund të parandalojë koronavirusin SARS-CoV-2 të hyjë në qeliza është ende në fazat më të hershme. Duket se patogjenët e koronavirusit përdorin enzimën e trupit të vet, ACE (enzimë konvertuese angiotensine) për të depërtuar në qeliza. Shkencëtarët kanë treguar tashmë në kulturat qelizore që administrimi i ACE-2 i prodhuar artificialisht duket e intercepton patogjenët. Tani janë përcjellë provat klinike dhe BfArM i Gjermanisë gjithashtu ka autorizuar përdorimin e trajtimit te pacientët me sëmundje të rëndë të COVID-19.
Antitrupat
Antitrupat monoklonalë, që do të thotë antitrupa të një linje qelizore specifike, janë prodhuar për qëllime terapeutike në laborator dhe gjithashtu përdoren te njerëzit prej shumë vitesh. Ato janë përdorur shpesh në të kaluarën në trajtimin e sëmundjeve të shumta të tumorit, përfshirë kancerin e mushkërive, fshikëzës dhe gjirit. Pacientët që vuajnë nga artriti reumatoid ose skleroza e shumëfishtë trajtohen gjithashtu me këto lloj antitrupash. Studiuesit tashmë kanë raportuar për eksperimentet me përdorimin e antitrupave monoklonalë kundër SARS-CoV-2 në kulturat e qelizave.
